Oyuncak Hikayeleri – Misket

Küçük Topların Oyuncak Misket Hâline Gelmesi

Misketin ilk olarak nerede ortaya çıktığı bilinmese de, ilk seri üretim yapan kişiyi biliyoruz. 1800’lerde Almanya’da bir oyun malzemesi olarak üretilmeye başlanan misketler, kısa sürede İngiltere başta olmak üzere birçok ülkede popüler hale geldi. 1846’da bir Alman usta, kilden yapılan misketleri seri üretimle elde edebilecek bir cihaz icat etti. Büyük çaplı misket üretimi ise 1890’ların başında Ohio’nun Akron bölgesinde gerçekleşti. İlk cam misket üretimi ise 1903 yılında James Harvey Leighton tarafından İngiltere’de yapıldı.

1870’te seri üretime geçen seramik misketler, uygun fiyatları sayesinde büyük satış rakamlarına ulaştı. 1910’lara kadar misket üretiminde Clarksburg, Akro Akik, ve MF Christensen & Son gibi firmalar önemli bir yer tuttu. Günümüzde ise en bilinen misket üreticileri, Amerika merkezli Jabo Vitro ve Marble King markalarıdır.

Misket oyunları, sadece üretimle sınırlı kalmadı; New Jersey’de 1922’den beri düzenlenen Ulusal Misket Şampiyonası da bu oyunun ne kadar ciddiye alındığının bir göstergesi.

Türkiye’de Misketin Tarihi

Türkiye’de misket, daha çok kırsal alanlarda ya da şehirlerin orta ve düşük gelirli bölgelerinde oynanan bir oyun olarak karşımıza çıkar. İlk başta renkli camdan yapılan misketler popülerdi. “Tumba”, “Kuyu”, “Şap”, “Çukur”, “Karış”, “Cımboz” ve “Üçgen” gibi farklı misket oyunları, Türkiye’nin dört bir yanında farklı adlarla oynandı. Bursa’da “cilli”, Ege’de “meşe”, Orta Anadolu’da ise “cıncık” olarak anıldı.

Misket, bugün teknolojiye karşı bir rekabet içinde demek pek doğru olmaz. Çünkü nostaljik ve klasik oyuncaklar arasında yerini alarak, büyük fabrikalarda hâlâ üretilmeye devam ediyor. Aynı zamanda birçok video oyunu ve mobil uygulamaya da ilham kaynağı oluyor. Ayrıca dünya genelinde sıkı koleksiyoncular tarafından geniş ve renkli koleksiyonlar oluşturuluyor.

Türkiye’de Misket Oyunu Terimleri

– Eldeş (Kondik, Ellik, Gaik, Başlık, Eneke): Atış yapılan misket.

– Kemik: Beyaz mermerimsi yapıda, üzerinde desenler bulunan misket.

– Baş: En kenardaki misket; vurulduğunda tüm misketler alınır.

– Baş Altı: Başın hemen yanındaki misket.

– Öbür: Başın olmadığı diğer kenardaki misket

Misketler, bir yandan teknolojiye uyum sağlarken diğer yandan köklerini nostaljik oyun kültüründen alarak varlığını sürdürüyor. Bugün, hâlâ birçok kişinin çocukluk anılarında ve koleksiyonlarında önemli bir yer tutuyor.